جاهای دیدنی حرم امام رضا: هدف اصلی هر زائر و مسافری از آمدن به حرم، زیارت است. اما در مجموعه آستان قدس رضوی و در حریم بارگاه حرم امام رضا (ع)، جاذبه‌های معنوی و فرهنگی متنوعی وجود دارد که خیلی‌ها از آن بی‌خبرند.
حرم مطهر صحن‌های متعددی دارد که در هر یک از این صحن‌ها یا رواق‌ها، اماکنی مهم از نظر تاریخی و فرهنگی قرار گرفته است. اگر اهل گشت‌وگذارهای تاریخی هستید، حتماً سر درآوردن از این بخش‌ها هم برایتان جالب خواهد بود. در ادامه به صورت خلاصه این بخش‌ها را معرفی می‌کنیم. اگر قصد زیارت دارید و مشهد نیستید همین حالا می تونید تور مشهد رو رزرو کنید.
صحن های حرم امام رضا (ع)
در این بخش به معرفی صحن‌های حرم مطهر امام رضا (ع) می‌پردازیم.
صحن جامع رضوی
صحن جامع رضوی، بزرگترین صحن حرم مطهر امام رضا (ع) است. این صحن در ضلع جنوبی حرم مطهر قرار دارد و دارای مساحتی بالغ بر ۱۱۷ هزار متر مربع است. صحن جامع رضوی در سال ۱۳۶۶ هجری شمسی به دستور امام خمینی (ره) ساخته شد و در سال ۱۳۸۱ هجری شمسی به بهره‌برداری رسید.
صحن جامع رضوی دارای شش مناره، سه ایوان و دو سردر است. ایوان ولی عصر (عج) در ضلع جنوبی، باب الکوثر در ضلع شرقی و باب الغدیر در ضلع غربی صحن قرار دارند. در دو طرف هر ایوان نیز دو گلدسته مرتفع طراحی شده است.
در صحن جامع رضوی، موزه‌های متعددی وجود دارد که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موزه قرآن و عتیقجات، موزه رضوی، موزه ملی فرش و موزه مردم‌شناسی آستان قدس رضوی اشاره کرد.
از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های صحن جامع رضوی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
معماری زیبا: صحن جامع رضوی دارای معماری زیبا و شکوهی است. این صحن با کاشی‌کاری‌های هنرمندانه، مقرنس‌کاری‌های ظریف و گچ‌بری‌های زیبا تزئین شده است.
امکانات رفاهی: صحن جامع رضوی دارای امکانات رفاهی متعددی است. این صحن دارای رستوران، فروشگاه، نمازخانه و سرویس بهداشتی است.
صحن جامع رضوی یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری شهر مشهد است. این صحن مکان مناسبی برای عبادت، زیارت و استراحت زائران و مسافران است.
صحن انقلاب
یکی دیگر از جاهای دیدنی حرم امام رضا صحن انقلاب اسلامی، یکی از صحن‌های حرم مطهر امام رضا (ع) است که در ضلع شرقی این حرم قرار دارد. این صحن در سال ۱۳۶۰ هجری شمسی به دستور امام خمینی (ره) ساخته شد و در سال ۱۳۷۰ هجری شمسی به بهره‌برداری رسید.
صحن انقلاب اسلامی دارای مساحتی بالغ بر ۶۷۴۰ متر مربع است. این صحن دارای چهار ایوان، دو سردر و سه ورودی است. ایوان طلای نادری در ضلع جنوبی، ایوان عباسی در ضلع شمالی، ایوان ساعت در ضلع غربی و ایوان نقاره‌خانه در ضلع شرقی صحن قرار دارند.
از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های صحن انقلاب اسلامی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
موقعیت مکانی: صحن انقلاب اسلامی در ضلع شرقی حرم مطهر قرار دارد و دسترسی مناسبی به حرم دارد.
معماری زیبا: صحن انقلاب اسلامی دارای معماری زیبا و شکوهی است. این صحن با کاشی‌کاری‌های هنرمندانه، مقرنس‌کاری‌های ظریف و گچ‌بری‌های زیبا تزئین شده است.
امکانات رفاهی: صحن انقلاب اسلامی دارای امکانات رفاهی متعددی است. این صحن دارای نمازخانه و سرویس بهداشتی است.
ویژگی‌های خاص صحن انقلاب اسلامی
صحن انقلاب اسلامی دارای ویژگی‌های خاصی است که آن را از سایر صحن‌های حرم مطهر امام رضا (ع) متمایز می‌کند. این ویژگی‌ها عبارتند از:
وجود سقاخانه اسماعیل طلایی: سقاخانه اسماعیل طلایی در مرکز صحن انقلاب اسلامی قرار دارد. این سقاخانه در دوره صفویه ساخته شده است و دارای گنبدی طلایی است.
وجود پنجره فولاد: پنجره فولاد در ضلع جنوبی صحن انقلاب اسلامی قرار دارد. این پنجره در دوره تیموریان ساخته شده است و دارای دری است که به حرم مطهر امام رضا (ع) راه دارد.
وجود نقاره‌خانه: نقاره‌خانه در ضلع شرقی صحن انقلاب اسلامی قرار دارد. در این مکان، هر روز صبح و مغرب، اذان و نقاره‌زنی انجام می‌شود.
صحن آزادی
یکی دیگر از جاهای دیدنی حرم امام رضا صحن آزادی، یکی از صحن‌های حرم مطهر امام رضا (ع) است که در ضلع شمالی این حرم قرار دارد. این صحن در دوره صفویه ساخته شده و در سال ۱۳۱۴ هجری شمسی به دستور رضاشاه پهلوی بازسازی شد.
صحن آزادی دارای مساحتی بالغ بر ۴۳۴۰ متر مربع است. این صحن دارای چهار ایوان، دو سردر و سه ورودی است. ایوان طلا در ضلع غربی، ایوان باب‌السلام در ضلع شرقی، ایوان باب‌الحکمه در ضلع شمالی و ایوان باب‌الرضا در ضلع جنوبی صحن قرار دارند.
در صحن آزادی، کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، موزه تاریخ حرم و مسجد گوهرشاد قرار دارد.
از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های صحن آزادی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
موقعیت مکانی: صحن آزادی در ضلع شمالی حرم مطهر قرار دارد و دسترسی مناسبی به حرم دارد.
معماری زیبا: صحن آزادی دارای معماری زیبا و شکوهی است. این صحن با کاشی‌کاری‌های هنرمندانه، مقرنس‌کاری‌های ظریف و گچ‌بری‌های زیبا تزئین شده است.
امکانات رفاهی: صحن آزادی دارای امکانات رفاهی متعددی است. این صحن دارای رستوران، فروشگاه، نمازخانه و سرویس بهداشتی است.
صحن قدس
صحن قدس، یکی از صحن‌های حرم مطهر امام رضا (ع) است که در ضلع غربی این حرم قرار دارد. این صحن در دوره قاجار ساخته شده و در سال ۱۳۱۶ هجری شمسی به دستور احمدشاه قاجار بازسازی شد.
صحن قدس دارای مساحتی بالغ بر ۴۲۸۰ متر مربع است. این صحن دارای چهار ایوان، دو سردر و سه ورودی است. ایوان صفوی در ضلع شمالی، ایوان عباسی در ضلع جنوبی، ایوان نادری در ضلع شرقی و ایوان طلا در ضلع غربی صحن قرار دارند.
معماری زیبا: صحن قدس دارای معماری زیبا و شکوهی است. این صحن با کاشی‌کاری‌های هنرمندانه، مقرنس‌کاری‌های ظریف و گچ‌بری‌های زیبا تزئین شده است.
ویژگی صحن قدس
صحن قدس دارای ویژگی‌های خاصی است که آن را از سایر صحن‌های حرم مطهر امام رضا (ع) متمایز می‌کند. این ویژگی‌ها عبارتند از:
وجود موزه قرآن و عتیقجات: موزه قرآن و عتیقجات، یکی از مهم‌ترین موزه‌های ایران است که در صحن قدس قرار دارد. این موزه، به معرفی تاریخ و فرهنگ اسلام و ایران اختصاص دارد.
صحن هدایت
یکی دیگر از جاهای دیدنی حرم امام رضا صحن هدایت یکی از صحن‌های حرم مطهر امام رضا (ع) است که در ضلع جنوبی این حرم قرار دارد. این صحن در سال ۱۳۶۸ هجری شمسی به دستور امام خمینی (ره) ساخته شد و در سال ۱۳۷۰ هجری شمسی به بهره‌برداری رسید.
صحن هدایت دارای مساحتی بالغ بر ۱۴۴۰ متر مربع است. این صحن دارای چهار ایوان، دو سردر و سه ورودی است. ایوان هدایت در ضلع جنوبی، باب الزهرا در ضلع شرقی، باب الرضوان در ضلع غربی و سردر نواب صفوی در ضلع شمالی صحن قرار دارند.
ویژگی‌های خاص صحن هدایت
صحن هدایت دارای ویژگی‌های خاصی است که آن را از سایر صحن‌های حرم مطهر امام رضا (ع) متمایز می‌کند. این ویژگی‌ها عبارتند از:
وجود موزه قرآن و عتیقجات: موزه قرآن و عتیقجات، یکی از مهم‌ترین موزه‌های ایران است که در صحن هدایت قرار دارد. این موزه، به معرفی تاریخ و فرهنگ اسلام و ایران اختصاص دارد.
وجود مقبره پیر پالان دوز: مقبره پیر پالان دوز، یکی از بناهای تاریخی مهم شهر مشهد است که در ضلع شمالی صحن هدایت قرار دارد. این مقبره مربوط به قرن هفتم هجری قمری است.
صحن غدیر
صحن غدیر، یکی از صحن‌های حرم مطهر امام رضا (ع) است که در ضلع جنوب غربی این حرم قرار دارد. این صحن در سال ۱۳۸۵ هجری شمسی به دستور رهبر معظم انقلاب، آیت‌الله خامنه‌ای، ساخته شد و در سال ۱۳۹۰ هجری شمسی به بهره‌برداری رسید.
صحن غدیر دارای مساحتی بالغ بر ۱۴ هزار و ۴۵۳ متر مربع است. این صحن دارای چهار ایوان، دو سردر و سه ورودی است. ایوان غدیر در ضلع جنوبی، باب الرضوان در ضلع شرقی، باب الغدیر در ضلع غربی و سردر نواب صفوی در ضلع شمالی صحن قرار دارند.
صحن کوثر
یکی دیگر از جاهای دیدنی حرم امام رضا صحن کوثر، یکی از صحن‌های حرم مطهر امام رضا (ع) است که در ضلع شمال شرقی این حرم قرار دارد. این صحن در سال ۱۳۷۷ هجری شمسی به دستور رهبر معظم انقلاب، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، ساخته شد و در سال ۱۳۸۱ هجری شمسی به بهره‌برداری رسید.
صحن کوثر دارای مساحتی بالغ بر ۱۰ هزار و ۲۶۸ متر مربع است. این صحن دارای چهار ایوان، دو سردر و سه ورودی است. ایوان کوثر در ضلع شمالی، باب الکوثر در ضلع شرقی، باب الغدیر در ضلع غربی و سردر نواب صفوی در ضلع جنوبی صحن قرار دارند.در صحن کوثر، موزه قرآن و عتیقجات، موزه رضوی، موزه ملی فرش و موزه مردم‌شناسی آستان قدس رضوی قرار دارد.
از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های صحن کوثر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
موقعیت مکانی: صحن کوثر در ضلع شمال شرقی حرم مطهر قرار دارد و دسترسی مناسبی به حرم دارد.
معماری زیبا: صحن کوثر دارای معماری زیبا و شکوهی است. این صحن با کاشی‌کاری‌های هنرمندانه، مقرنس‌کاری‌های ظریف و گچ‌بری‌های زیبا تزئین شده است.
رواق های حرم امام رضا
رواق‌های حرم مطهر امام رضا (ع)، یکی از مهم‌ترین بخش‌های این حرم هستند. رواق‌ها، فضایی بین صحن‌ها و بناهای حرم هستند که زائران می‌توانند در آن‌ها به عبادت، زیارت و استراحت بپردازند. حرم مطهر امام رضا (ع) دارای 27 رواق است که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
رواق دارالحفاظ
رواق دارالحفاظ، یکی از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین رواق‌های حرم مطهر امام رضا (ع) است که در ضلع شرقی روضه منوره قرار دارد. این رواق در قرن نهم هجری قمری به دستور گوهرشاد ، همسر شاهرخ تیموری، ساخته شد.
- معماری رواق دارالحفاظ
رواق دارالحفاظ، دارای معماری زیبا و شکوهی است. این رواق با کاشی‌کاری‌های هنرمندانه، مقرنس‌کاری‌های ظریف و گچ‌بری‌های زیبا تزئین شده است. رواق دارالحفاظ، دارای هفت صفه است که سه صفه آن به طرف دارالسیاده، سه صفه آن به طرف دارالسلام و یک صفه آن به طرف مسجد گوهرشاد قرار دارد.
- اهمیت رواق دارالحفاظ
رواق دارالحفاظ، یکی از مهم‌ترین رواق‌های حرم مطهر امام رضا (ع) است. این رواق، محل نگهداری عتیقه‌جات و فرش‌های نفیس حرم است. همچنین، در این رواق، مراسم‌های مذهبی و فرهنگی مختلفی برگزار می‌شود.
رواق دارالسیاده
رواق دارالسیاده در سال ۸۱۴ هجری قمری، در زمان حکومت شاهرخ تیموری، ساخته شد. این رواق به دستور گوهرشاد آغا، همسر شاهرخ تیموری، ساخته شد. گوهرشاد آغا، یکی از زنان خیر و نیکوکار تاریخ ایران بود که در ساخت و توسعه حرم مطهر امام رضا (ع) نقش مهمی داشت.
رواق دارالسیاده، دارای معماری زیبا و شکوهی است. این رواق با کاشی‌کاری‌های هنرمندانه، مقرنس‌کاری‌های ظریف و گچ‌بری‌های زیبا تزئین شده است. رواق دارالسیاده، دارای هفت صفه است که سه صفه آن به طرف دارلحفاظ، سه صفه آن به طرف دارالولایه و یک صفه آن به طرف مسجد گوهرشاد قرار دارد.
رواق دارالسیاده، یکی از مهم‌ترین رواق‌های حرم مطهر امام رضا (ع) است. این رواق، محل برگزاری مراسم عزاداری و جشن‌های مذهبی است. همچنین، در این رواق، جلسات سخنرانی و مداحی نیز برگزار می‌شود.
رواق گنبد حاتم خانی
رواق گنبد حاتم خانی، محل دفن حاتم بیگ گرجی است. این رواق همچنین، محل برگزاری مراسم دعا و نیایش است.رواق گنبد حاتم خانی در سال ۱۰۱۳ هجری قمری، در زمان حکومت شاه عباس صفوی، ساخته شد. این رواق به دستور حاتم بیگ گرجی، وزیر شاه عباس صفوی، ساخته شد. حاتم بیگ گرجی، یکی از سرداران و وزیران بانفوذ صفویه بود که در توسعه حرم مطهر امام رضا (ع) نقش مهمی داشت.
رواق گنبد حاتم خانی، دارای معماری ساده و زیبایی است. این رواق با کاشی‌کاری‌های ساده و مقرنس‌کاری‌های ظریف تزئین شده است. رواق گنبد حاتم خانی، دارای یک گنبد کوچک است که بر فراز آن، یک ضریح کوچک قرار دارد.
رواق گنبد حاتم خانی، یکی از مهم‌ترین رواق‌های حرم مطهر امام رضا (ع) است. این رواق، محل دفن حاتم بیگ گرجی است. همچنین، در این رواق، مراسم دعا و نیایش نیز برگزار می‌شود.
رواق دارالفیض
رواق دارالفیض، یکی از جدیدترین رواق‌های حرم مطهر امام رضا (ع) است که در ضلع جنوب شرقی روضه منوره قرار دارد. این رواق در سال ۱۳۷۷ هجری شمسی به دستور رهبر معظم انقلاب، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، ساخته شد.
رواق دارالفیض، محل برگزاری نمایشگاه‌های فرهنگی و هنری است. در این رواق، هر ساله، نمایشگاه‌های متعددی در زمینه‌های مختلف فرهنگی و هنری برگزار می‌شود. رواق دارالفیض، دارای معماری زیبا و مدرنی است. این رواق با کاشی‌کاری‌های هنرمندانه و مقرنس‌کاری‌های ظریف تزئین شده است. رواق دارالفیض، دارای یک سقف بلند و گنبدی شکل است.
رواق دارالمرحمه
رواق دارالمرحمه یکی از جدیدترین رواق‌های حرم مطهر امام رضا (ع) است که در طبقه زیرین رواق امام خمینی (ره) قرار دارد. این رواق در سال ۱۳۹۲ به دستور آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب، ساخته شد. معماری رواق دارالمرحمه، تلفیقی از معماری سنتی و مدرن است. این رواق با کاشی‌کاری‌های هنرمندانه و مقرنس‌کاری‌های ظریف تزئین شده است. رواق دارالمرحمه، دارای یک سقف بلند و گنبدی شکل است.
رواق غدیر
رواق غدیر، یکی از جدیدترین رواق‌های حرم مطهر امام رضا (ع) است که در قسمت شمال غربی صحن غدیر و ضلع جنوب غرب ورودی شیخ طوسی (رحمه الله علیه) واقع شده است. این رواق در سال ۱۳۸۵ هجری شمسی به دستور آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب، ساخته شد.
رواق غدیر، محل برگزاری مراسم‌های جشن و سرور در روز عید غدیر خم است. در این رواق، هر ساله، مراسم‌های جشن و سرور باشکوهی در روز عید غدیر خم برگزار می‌شود.
معماری رواق غدیر، تلفیقی از معماری سنتی و مدرن است. این رواق با کاشی‌کاری‌های هنرمندانه و مقرنس‌کاری‌های ظریف تزئین شده است. رواق غدیر، دارای یک سقف بلند و گنبدی شکل است.
رواق حضرت معصومه (س) و حضرت زهرا
رواق حضرت معصومه (س) و حضرت زهرا (س)، یکی از جدیدترین رواق‌های حرم مطهر امام رضا (ع) است که در فضای زیرین صحن آزادی قرار دارد. این رواق در سال ۱۳۹۵ به دستور آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب، ساخته شد.
رواق حضرت معصومه (س) و حضرت زهرا (س)، محل برگزاری مراسم‌های فرهنگی و مذهبی ویژه بانوان است. در این رواق، هر ساله، مراسم‌های متعددی در زمینه‌های مختلف مذهبی و فرهنگی ویژه بانوان برگزار می‌شود.
معماری رواق حضرت معصومه (س) و حضرت زهرا (س)، تلفیقی از معماری سنتی و مدرن است. این رواق با کاشی‌کاری‌های هنرمندانه و مقرنس‌کاری‌های ظریف تزئین شده است. رواق حضرت معصومه (س) و حضرت زهرا (س)، دارای یک سقف بلند و گنبدی شکل است.
رواق دارالشکر
رواق دارالشکر، یکی از قدیمی‌ترین رواق‌های حرم مطهر امام رضا (ع) است که در ضلع شمال شرقی روضه منوره قرار دارد. این رواق در قرن نهم هجری قمری به دستور گوهرشاد آغا، همسر شاهرخ تیموری، ساخته شد.
رواق دارالشکر، محل برگزاری مراسم‌های مذهبی و فرهنگی است. در این رواق، هر ساله، مراسم‌های متعددی در زمینه‌های مختلف مذهبی و فرهنگی برگزار می‌شود.
رواق دارالشکر، دارای معماری ساده و زیبایی است. این رواق با کاشی‌کاری‌های ساده و مقرنس‌کاری‌های ظریف تزئین شده است. رواق دارالشکر، دارای یک گنبد کوچک است.
رواق دارالهدایه
رواق دارالهدایه یکی از جدیدترین رواق‌های حرم مطهر امام رضا (ع) است که در جنوب غربی حرم مطهر و بین مدرسه دودر و صحن جمهوری اسلامی قرار دارد. این رواق در سال ۱۳۶۹ به دستور آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب، ساخته شد.
رواق دارالهدایه، دارای معماری ساده و زیبایی است. این رواق با کاشی‌کاری‌های ساده و مقرنس‌کاری‌های ظریف تزئین شده است. رواق دارالهدایه، دارای یک گنبد کوچک است.
رواق دارالهدایه، یکی از مهم‌ترین رواق‌های حرم مطهر امام رضا (ع) است. این رواق، محل ارائه خدمات فرهنگی و مذهبی به زائران و مسافران است. این رواق، نقش مهمی در ترویج فرهنگ و معارف اسلامی و مذهبی ایفا می‌کند.
گنبد طلا و گلدسته و ضریح حرم امام
یکی دیگر از جاهای دیدنی حرم امام رضا گنبد طلای حرم مطهر امام رضا (ع)، یکی از نمادهای شهر مشهد و یکی از زیباترین گنبدهای جهان اسلام است. این گنبد، در سال ۹۳۲ هجری قمری، به دستور شاه طهماسب صفوی، طلاکاری شد.گنبد طلای حرم مطهر امام رضا (ع)، دارای دو پوشش است. پوشش درونی، از آجر و گنبد بیرونی، از خشت‌های مسی آب طلاکاری شده است. ارتفاع گنبد از کف صحن تا قله آن، ۳۱ متر است. قطر گنبد در پایین، ۱۶ متر و در بالا، ۱۴ متر است.
گلدسته‌های حرم امام رضا
حرم مطهر امام رضا (ع)، دو گلدسته دارد که یکی در ضلع جنوبی و دیگری در ضلع شمالی حرم قرار دارد. گلدسته جنوبی، در سال ۵۵۶ هجری قمری، به دستور سلطان سنجر سلجوقی، ساخته شد و گلدسته شمالی، در سال ۹۳۲ هجری قمری، به دستور شاه طهماسب صفوی، ساخته شد.
گلدسته‌های حرم مطهر امام رضا (ع)، دارای ارتفاعی حدود ۴۰ متر هستند. این گلدسته‌ها، با کاشی‌کاری‌های زیبا و مقرنس‌کاری‌های ظریف تزئین شده‌اند.
گلدسته‌های حرم مطهر امام رضا (ع)، یکی از مهم‌ترین نمادهای معماری اسلامی در ایران هستند. این گلدسته‌ها، در طول تاریخ، چندین بار بازسازی و مرمت شده‌اند.
گلدسته جنوبی، در سال ۵۵۶ هجری قمری، به دستور سلطان سنجر سلجوقی، ساخته شد. این گلدسته، در سال ۹۳۲ هجری قمری، به دستور شاه طهماسب صفوی، طلاکاری شد.این گلدسته، در سال ۱۳۷۳ هجری شمسی، به دستور آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب، مرمت و بازسازی شد.
ضریح حرم امام رضا
تاکنون چندین ضریح بر روی مرقد مطهر امام رضا (ع) نصب شده است. نخستین ضریح، در قرن سوم هجری قمری، به دستور هارون الرشید، خلیفه عباسی، ساخته شد. این ضریح، از چوب بود و با طلا و نقره تزئین شده بود.
ضریح دوم، در قرن چهارم هجری قمری، به دستور عضدالدوله دیلمی، ساخته شد. این ضریح، از طلا و نقره بود و با آیات قرآنی و نقوش مذهبی تزئین شده بود.
ضریح سوم، در قرن ششم هجری قمری، به دستور سلطان سنجر سلجوقی، ساخته شد. این ضریح، از طلا و نقره بود و با آیات قرآنی و نقوش مذهبی تزئین شده بود.
ضریح چهارم، در قرن نهم هجری قمری، به دستور شاه طهماسب صفوی، ساخته شد. این ضریح، از طلا و نقره بود و با آیات قرآنی و نقوش مذهبی تزئین شده بود.
ضریح پنجم، در سال ۱۳۷۳ هجری شمسی، به دستور آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب، ساخته شد. این ضریح، از طلا و نقره است و با آیات قرآنی و نقوش مذهبی تزئین شده است.
مساجد حرم امام رضا (ع)
حرم مطهر امام رضا (ع)، دارای چندین مسجد است که هر کدام، دارای ویژگی‌های خاص خود هستند. از جمله مساجد حرم مطهر امام رضا (ع) می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
مسجد بالاسر: مسجد بالاسر، یکی از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین مساجد حرم مطهر امام رضا (ع) است. این مسجد، در ضلع شرقی روضه منوره قرار دارد و به دستور شاهرخ تیموری، ساخته شد. مسجد بالاسر، در سال ۸۱۵ هجری قمری، به دستور شاهرخ تیموری، ساخته شد. این مسجد، در ابتدا، به نام «مسجد جامع» نامیده می‌شد.
در سال ۹۱۱ هجری قمری، به دستور شاه طهماسب صفوی، مسجد بالاسر، مرمت و بازسازی شد. در این بازسازی، محراب مسجد، به شکل جدیدی ساخته شد.
در سال ۱۳۱۶ هجری شمسی، به دستور آستان قدس رضوی، مسجد بالاسر، بازسازی و مرمت شد. در این بازسازی، کاشی‌کاری‌های مسجد، به شکل جدیدی انجام شد. محراب مسجد بالاسر، یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این مسجد است. این محراب، در سال ۹۱۱ هجری قمری، به دستور شاه طهماسب صفوی، ساخته شد. محراب مسجد بالاسر، از کاشی‌های معرق و مقرنس‌کاری‌های زیبا ساخته شده است.
مسجد گوهرشاد: مسجد گوهرشاد، یکی از بزرگترین و زیباترین مساجد حرم مطهر امام رضا (ع) است. این مسجد، در ضلع جنوبی روضه منوره قرار دارد و به دستور گوهرشاد آغا، همسر شاهرخ تیموری، ساخته شد. مسجد گوهرشاد، در سال ۸۱۸ هجری قمری، به دستور گوهرشاد آغا، همسر شاهرخ تیموری، ساخته شد. این مسجد، در ابتدا، به نام «مسجد سلطانیه» نامیده می‌شد.
در سال ۹۱۱ هجری قمری، به دستور شاه طهماسب صفوی، مسجد گوهرشاد، مرمت و بازسازی شد.
گنبد مسجد گوهرشاد، یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این مسجد است. این گنبد، در سال ۹۱۱ هجری قمری، به دستور شاه طهماسب صفوی، ساخته شد. گنبد مسجد گوهرشاد، با ارتفاع ۵۵ متر، یکی از بلندترین گنبدهای جهان اسلام است.
گنبد مسجد گوهرشاد، از کاشی‌های معرق و مقرنس‌کاری‌های زیبا ساخته شده است. در گنبد مسجد گوهرشاد، آیاتی از قرآن کریم و نقش‌هایی از گل و بوته و اسلیمی به چشم می‌خورد. این گنبد، یکی از شاهکارهای هنر اسلامی در ایران است.
شبستان مسجد گوهرشاد، یکی از بزرگترین شبستان‌های مساجد جهان اسلام است. این شبستان، دارای مساحتی حدود ۵۰۰۰ مترمربع است.
شبستان مسجد گوهرشاد، با ستون‌های بلند و قوس‌های زیبا، فضایی باشکوه و روحانی را ایجاد کرده است. در شبستان مسجد گوهرشاد، محراب‌های متعددی وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به محراب اصلی اشاره کرد. محراب اصلی مسجد گوهرشاد، از کاشی‌های معرق و مقرنس‌کاری‌های زیبا ساخته شده است.
در سال ۱۳۹۲ هجری شمسی، موزه‌ای در مسجد گوهرشاد افتتاح شد. این موزه، آثاری از هنر اسلامی، از جمله کاشی‌کاری‌ها، مقرنس‌کاری‌ها، خطاطی‌ها و سایر آثار را در خود جای داده است.
مسجد جامع رضوی: مسجد جامع رضوی، یکی از مهم‌ترین مساجد حرم مطهر امام رضا (ع) است. این مسجد، در ضلع غربی روضه منوره قرار دارد و به دستور شاه طهماسب صفوی، ساخته شد. مسجد جامع رضوی، در سال ۹۳۲ هجری قمری، به دستور شاه طهماسب صفوی، ساخته شد. این مسجد، در ابتدا، به نام «مسجد شاه» نامیده می‌شد. گنبد مسجد جامع رضوی، از کاشی‌های معرق و مقرنس‌کاری‌های زیبا ساخته شده است. در گنبد مسجد جامع رضوی، آیاتی از قرآن کریم و نقش‌هایی از گل و بوته و اسلیمی به چشم می‌خورد. این گنبد، یکی از شاهکارهای هنر اسلامی در ایران است.
در سال ۱۳۱۶ هجری شمسی، به دستور آستان قدس رضوی، مسجد جامع رضوی، بازسازی و مرمت شد. در این بازسازی، کاشی‌کاری‌های مسجد، به شکل جدیدی انجام شد.
مسجد امام خمینی (ره): مسجد امام خمینی (ره)، یکی از جدیدترین مساجد حرم مطهر امام رضا (ع) است. این مسجد، در ضلع شمالی صحن جمهوری اسلامی قرار دارد و به دستور آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب، ساخته شد.
ویژگی‌های مساجد حرم امام رضا (ع)
مساجد حرم مطهر امام رضا (ع)، دارای ویژگی‌های خاصی هستند که آن‌ها را از سایر مساجد جهان اسلام متمایز می‌کند. از جمله این ویژگی‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
معماری زیبا: مساجد حرم مطهر امام رضا (ع)، دارای معماری زیبا و شکوهی هستند. این مساجد، نمونه‌ای از معماری اسلامی در ایران هستند.
اهمیت مذهبی: مساجد حرم مطهر امام رضا (ع)، دارای اهمیت مذهبی زیادی هستند. این مساجد، مکانی برای عبادت و نیایش زائران و مسافران هستند.
موزه های حرم امام رضا
مجموعه موزه‌های آستان قدس رضوی، یکی از بزرگترین و غنی‌ترین مجموعه‌های موزه‌ای در ایران است که در حرم مطهر امام رضا (ع) قرار دارد. این مجموعه، شامل ۱۱ موزه است که هر کدام، آثار ارزشمندی را در خود جای داده‌اند.
موزه‌های آستان قدس رضوی عبارتند از:
موزه مرکزی آستان قدس رضوی: این موزه، بزرگترین موزه مجموعه آستان قدس رضوی است و آثاری از دوران مختلف تاریخی، از جمله اشیای دوره اسلامی، دوره صفویه، دوره قاجار و دوره معاصر را در خود جای داده است. اولین موزه آستان قدس رضوی، در سال ۱۳۱۶ هجری شمسی، با نام «موزه آثار تاریخی حرم مطهر» افتتاح شد. این موزه، در ابتدا، در ساختمانی در صحن عتیق قرار داشت و آثاری از دوران مختلف تاریخی را در خود جای داده بود.
در سال ۱۳۲۴ هجری شمسی، ساختمان جدیدی برای موزه آثار تاریخی حرم مطهر ساخته شد و این موزه، به نام «موزه مرکزی آستان قدس رضوی» تغییر نام داد.
موزه قرآن و نفایس: این موزه، آثاری از قرآن‌های خطی، کتاب‌های خطی، خطوط خوشنویسی و سایر آثار هنری را در خود جای داده است.
موزه سلاح و مهمات: این موزه، آثاری از سلاح‌های قدیمی و مهمات را در خود جای داده است.
موزه مردم‌شناسی: این موزه، آثاری از فرهنگ و آداب و رسوم مردم ایران را در خود جای داده است.
موزه فرش: این موزه، آثاری از فرش‌های نفیس ایرانی را در خود جای داده است.
موزه سکه و مدال: این موزه، آثاری از سکه‌ها و مدال‌های قدیمی را در خود جای داده است.
موزه ظروف: این موزه، آثاری از ظروف قدیمی، از جمله ظروف سفالی، ظروف چینی و ظروف فلزی را در خود جای داده است.
موزه مردم‌شناسی آستان قدس رضوی: این موزه، آثاری از فرهنگ و آداب و رسوم مردم ایران را در خود جای داده است.
موزه تاریخ حرم مطهر رضوی: این موزه، آثاری از تاریخ حرم مطهر رضوی را در خود جای داده است.