آمبولانس های هواپیمایی مناسب ترین وسایل نقلیه برای جابجا کردن بیماران خاص هستند و امروزه بسیاری از مراکز درمانی ویژه مجهز به این نوع آمبولانس‌ها شده‌اند که می‌توانند در شرایط حساس و بسیار خاص خدمات بسیار مناسب و خوبی را به بیمار بدهند.
این تکنولوژی امروزی با دارا بودن خدمات خیلی سریع برای جابجا کردن بیماران تاکنون توانسته است جان بسیاری از افراد را نجات دهد. گروه‌های امداد در شرایط خاص توانسته اند در مناطقی که با بحران مواجه می‌شوند مصدومین را به واسطه‌ی این هواپیماها جابجا کنند. انتقال بیمار با هواپیما یکی از بهترین روش های درمانی است.
بدون تردید یکی از تلخ ترین تجربه های هر فردی تحمل درد بیماری است. این درد علاوه بر زمین گیری بیمار موجب تشویش روحی اطرافیان او نیز می شود. از این رو پیشرفت علم و تکنولوژی در جهت افزایش سلامت و کاهش خطر مرگ و میر انسان ها پیش رفته است. از طرف دیگر محدودیت های درمانی و تجهیزاتی موجب شده است که انتقال سریع بیمار به یک ضرورت تبدیل شود. با توجه به اینکه راه های زمینی جوابگوی انتقال بیمار در کوتاه ترین زمان با بالاترین تجهیزات نیست، استفاده از آمبولانس هوایی یا Air Ambulance رونق یافته است.
خدمات آمبولانس هوایی
از آمبولانس های هوایی به جهت انتقال دادن و جابجا کردن بیماران از یک شهر به شهر دیگر استفاده میشود و در برخی از مواقع حتی از کشوری به کشور دیگر ممکن است اتفاق بیفتد و جابجایی انجام شود. خدمات پزشکی از طریق تیم آموزش دیده همراه با بیمار اعزام میشود و همچنین در زمان انتقال امکان دارد بیمار با شرایط بحرانی هم روبرو شود به همین دلیل کادر پزشکی مجرب هم همراه بیمار است.
ان ها می‌توانند این شرایط را به خوبی کنترل کنند و جلوی وخیم شدن حال بیمار را بگیرند. انتقال بیمار برای افرادی که شرایط جسمی خاص دارندبا هواپیما بسیار ضروری است. همچنین به منظور ایمنی و سرعت دهی در انتقال اعضای پیوندی معمولاً از آمبولانس های هوایی استفاده می کنند و انتقال دارو برای برخی از بیماران خاص که حالت اورژانس دارند از دیگر خدمات آمبولانس های هوایی است. با انتقال بیمار با هواپیما تا حدودی از حوادث احتمالی جلوگیری می شود.
ویژگی های مهم آمبولانس هوایی
- مجهز به کابینه مناسب برای جابجایی کردن بیماران با شرایط جسمانی خاص هستند.
- مجهز به امکانات پزشکی ویژه در فضای کافی برای استقرار و کادر پزشکی هستند.
- داشتن شعاع پروازی به منظور مانور دادن در قسمتهای دور افتاده برای انتقال دادن مصدومین
مزایای آمبولانس هوایی
از مهمترین مزایایی که برای آمبولانس های هوایی می توان در نظر گرفت این است که در مقایسه با آمبولانس های زمینی سرعت انتقال دادن بیماران بسیار زیاد است و همین انتقال بیمار با سرعت بالا باعث می شود جلوی بسیاری از مشکلات و فوت بیمار را بگیرند. انتقال بیمار با هواپیما باید توسط افراد مجرب و کاربلد صورت گیرد.
از دیگر مزایای امبولانس هوایی انتقال دادن بیماران در کمترین زمان و با داشتن بالاترین امنیت است که معمولا برای بیماران خاص و انتقال عضو از آن استفاده می کنند.
با آمبولانس های هوایی می توان در مناطقی که امکان گشت وجود ندارد به راحتی مصدومین را به بیمارستان ها انتقال داد.
از مزایای مهم این نوع آمبولانس ها نسبت به آمبولانس های زمینی این است که سرعت بسیار بالایی در انتقال دهی بیماران دارند.
استانداردهای آمبولانس هوایی
داشتن کادر پرواز مجرب و با مهارت بالا باعث می شود این آمبولانس در حالت بسیار خوبی قرار بگیرد و بیماران را به خوبی و راحتی منتقل می کنند. معمولاً این آمبولانس دارای بیمه درمانی به واسطه نهادهای رسمی هستند. انتقال بیمار با هواپیما باید طبق اصول استاندارد باشد.
تجهیزات پزشکی داخل آمبولانس های انتقال بیمار با هواپیما
مجهز به تجهیزات دستگاه تنفس همانند سیلندر اکسیژن پمپ تزریق مانیتور قلب هستند.بیمار در این آمبولانس ها باید به گونه‌ای قرار بگیرد که شرایطش هموار شود و این امبولانس حتما باید دارای یک کمربند نگهدارنده باشد و حتما باید تجهیزات زیر را داشته باشد:
- ICU برای بیماران قلبی BICU
- مختص بیمارانی که دچار سوختگی شده اند
- تجهیزات MICU- – PICU برای انتقال کودکان در شرایط وخیم NICU جهت انتقال نوزادان که شرایط وخیم دارند
- تجهیزات CCU
نکات امنیتی که باید برای انتقال بیمار با هواپیما انجام شود
- کنترل کردن شرایط بیمار قبل از ورود بیمار به داخل آمبولانس هوایی
- کنترل کردن شرایط بالینی بیمار در حین انتقال بیمار
- بررسی سیستم قبل پرواز برای جلوگیری کردن از خطرات ناشی در حین پرواز
- به وجود آمدن تاخیر در پرواز
- ثابت نگه داشتن شرایط فشار خون بیمار و تنفس در طول پرواز به واسطه کادر پزشکی و پرستاران مجرب
- تنظیم کردن زمان مناسب برای انتقال دادن بیمار در طول پرواز
- چک کردن آب و هوا قبل از انتقال دهی بیمار
- تنظیم کردن تجهیزات بسیار مناسب و کادر پزشکی و پرستاری برای مسافتی که قرار است بیمار انتقال پیدا کند
در شرایطی که دسترسی به خدمات به دلیل دور بودن مسافت یا در دسترس نبودن برخی از خدمات امکان پذیر نیست یکی از راهکارهای بسیار مهم استفاده کردن از آمبولانس های هوایی است که معمولاً سالیان زیادی است در مناطق مختلفی از دنیا از آمبولانس های هوایی استفاده می کنند و این امر به دلیل کمک رساندن به مردم آسیب دیده است.
اولین استفاده از آمبولانس های هوایی برای انتقال دادن مصدومان در جنگ جهانی اول انجام شد که در سال ۱۹۱۵ به واسطه فرانسه از آمبولانس هوایی استفاده کردند.
در کشور ایران هم وجود نیم قرن است که از این آمبولانس ها استفاده می کنند اولین کاربرد آمبولانس های هوایی و انتقال دادن مجروحان جنگ بود.
در سال 1379 آمبولانس ها برای ارائه خدمات به افراد بیمار در سطح جامعه شروع به کار کردند. این نوع آمبولانس با توجه به سرعت بالا قابلیت ورود به مناطق صعب العبور در مواقعی که حوادث طبیعی همچون سیل و زلزله اتفاق می‌افتد یا حوادث دریایی و کوهستانی رخ می‌دهد می‌تواند بیشترین کمک را به آسیب دیدگان داشته باشند و آنها را به راحتی به مراکز درمانی و محل های امن برسانند.
یکی از موضوعاتی که در کشورهای کمتر توسعه یافته وجود دارد کمبود منابع و عدم دسترسی به تجهیزات و نیروهای خبره است. در آمبولانس های هوایی از هواپیما برای انتقال بیمار استفاده می کنند که در برخی از مواقع هلیکوپتر ها را جایگزین آنها می نمایند معمولاً در هر پایگاه اورژانس ۱۱۵یک هواپیما و یک هلیکوپتر آمبولانسی وجود دارد. بسته به وضعیت بیمار که قرار است چه مسافتی را طی کند و شرایط جوی، یکی از این دو را انتخاب میکند
آمبولانس های هوای معمولا به جدیدترین تجهیزات مجهز شدند.
از مهمترین ویژگی هایی که برای این نوع آمبولانس ها در نظر گرفته می شود:
- سرعت بسیار بالای آن ها برای رسیدن به فرد و انتقال آن به یک مکان امن زیر نظر کادر پزشکی است.
- انواع برانکارد ها برای حمل کردن بیماران در شرایط جسمی مختلف
- ابزارهای پزشکی ویژه
- دستگاه های احیا کننده بیماران
- مانیتورینگ
- پالس اکسیمتر
- دستگاه فشارسنج دیجیتال
- تجهیزات داروی کافی
در کنار کادر درمانی که شامل پرستار تکنسین های بیهوشی و پیراپزشکی و همچنین پزشک می باشد، موجب شده است تا این آمبولانس به بهترین شکل خود عمل کند. پرسنل اورژانس های هوایی هم از کادر عادی اورژانس هستند ولی افرادی که در زمینه پیراپزشکی وارد هواپیما می شوند معمولاً ماهر تر از این کادر انتخاب می‌شوند. همچنین دوره های آموزشی مختص خدمات پرواز با توجه به شرایط خاص این اورژانس‌ها برای آنها اجرا میشود.
در نتیجه مهارت های ارزیابی این افراد به صورت قابل قبول تری بالاتر از حد عادی می باشد. در تفسیر تمامی نتایج آزمایشات تفسیر نتیجه عکس برداری و تشخیص دهی بیمارستان با توجه به معاینات بالینی نسبت به دیگر کادرها بالاتر است. امکان دارد این افراد در حین پرواز دستوراتی را برای انجام دادن یک سری پروتکل ها به منظور حفظ کردن جان بیماران دریافت کنند و باید حتماً توانایی لازم را برای اجرای این دستور داشته باشند. ماموریت هایی که بر اساس استانداردها برای آمبولانس های هوایی تعریف می‌شوند شامل :
- مشکلات اسکلتی عضلانی تروما
- زنان و زایمان ( شرایط پرواز برای مادران باردار )
- اورژانس های تنفسی
- اورژانس قلب و عروق
- اورژانس های جراحی
- ترومای سر و گردن
- ترومای قفسه سینه
- قطع عضو
- سکته‌های قلبی و مغزی
- انواع سوختگی
هستند. این موارد برای آمبولانس های هوایی به واسطه هلیکوپتر ها نیز تعریف می شود مهمترین وظایف نظام‌های سلامت در هر جامعه حفظ ایمنی و ارائه دادن مراقبت های بسیار خوب برای بیماران است.
این موضوع به قدری مهم است که اورژانس هوایی را به یکی از اصول اساسی حیطه پزشکی تبدیل کرده است و به همین دلیل آمبولانس های هوایی بعد از هربار انتقال دادن بیماران به پایگاه های اورژانس برمی‌گردند و کاملاً تمیز و ضدعفونی می شوند.
این موضوع باعث شده است که خطر انتقال آلودگی در طول سفر برای کارکنان و بیماران از بین برود و ایمنی کامل آنها حفظ شود.
هواپیمای اورژانسی برای انتقال بیمار
بر اساس مطالعاتی که انجام شده سرویس های آمبولانس های هوایی در ایران از لحاظ تیم پزشکی و زمانی، مطابق با استانداردهای جهانی شده اند. همچنین مدت زمان این که این آمبولانس به محل حادثه می رسند در ایران بیشتر از میانگین استاندارد جهانی شده است.
البته تمامی شاخص‌های زمانی مطلوب گزارش شده و به جز زمان رسیدن به صحنه که بیشتر از زمان استاندارد می باشد بر اساس بررسی‌های انجام شده با توجه به محدود بودن دیگر فاکتورها این افزایش زمان به موضوعاتی مثل:
ثبت نادرست زمان به دلیل اضطرار در محل حادثه می باشد. اما اقدامات درمانی انجام شده در جریان انتقال مصدومان در حد کافی رضایت بخش نبوده است و تمام استانداردها را پوشش نمی‌دهد.
همچنین در آمبولانس های هوایی ایران تریاژ بیش از حد گزارش شده است که از اورژانس هوایی همیشه برای انتقال دادن بیماران استفاده نمی کنند.
گاهی اوقات هم بعد از انتقال دادن تجهیزات پزشکی انتقال اعضای قابل پیوند انتقال فرآورده های خونی هم استفاده میشود.
انتقال بیمار با هواپیما ی مسافری و خدمات ویژه
انتقال بیمار با هواپیمای مسافری هم امکان پذیر است اما باید تابع شرایط خاصی کار اتفاق بیفتد. مسافران به چند دسته تقسیم می شوند:
- سالخوردگان کم توان
- خانم های باردار کودکان و نوزادان بدون همراه
- مسافرانی با دارا بودن صندلی چرخدار
- بیمارانی که باید به صورت خوابیده جابجا شوند
- بیمارانی که مشکلات حرکتی دارند
شرکت های هواپیمایی برای جابجا کردن این گروه ها همه این تمهیدات لازم را به کار می‌گیرند. شرکت‌های هواپیمایی در سراسر دنیا از جمله کشور ما به شکل دادن گروه های آموزشی برای ارائه تسهیلات قدم به قدم به این گونه افراد آموزش دیدند.
افراد این گروه اموزش دیدند که چگونه نیازهای مسافران شان را همراه با خدمات ویژه در نظر بگیرند و نسبت به آرامش و رفع آنها اقدام کنند.
دریافت این سرویس مستلزم این است که هنگام خرید بلیط هواپیما به متصدی مربوطه اطلاعات کافی را داده باشند که یک مسافر نیازمند خدمات ویژه در پرواز خواهد بود.
شرکت‌های هواپیمایی بر اساس قوانین بدون دریافت هزینه نسبت به پذیرش مسافران اقدام می‌کنند.
برخی از مسافران مثل سالخوردگان که کم توان هستند بدون همراه نمی توانند سفر داشته باشند.
شرکت‌های هواپیمایی پیش‌بینی‌های لازم را برای این موارد انجام داده اند و از همان ابتدا سفر یک نفر از پرسنل را مسئول مراقبت از اینگونه مسافران می کنند.