یکی از جاذبه های زیارتی مشهد مسجد گوهرشاد است که خود در دل بزرگ ترین جاذبه زیارتی این شهر یعنی حرم رضوی قرار گرفته است. این مسجد یک بنای سنتی است که به دستور گوهرشاد همسر شاهرخ تیموری احداث شده است. محل بنای این مسجد قسمت جنوبی حرم است و شما پس از زیارت امام هشتم (ع) می توانید از این بنا نیز دیدن نمایید.
مشهد در نظر مسافران خود به عنوان شهری مقدس و زیارتی شناخته می شود. اگر چه این شهر در حال حاضر می تواند برای سیاحت نیز مقصد مناسبی باشد اما هنوز هم برخی سفر به آن را تنها به انگیزه زیارت انتخاب می کنند. مشهد عنوان پایتخت معنوی ایران را به سبب وجود بارگاه منور رضوی کسب کرده است و به برکت وجود همین بنا شهری زیارتی خوانده می شود.
در واقع اصلی ترین جاذبه در شهر مشهد یک جاذبه زیارتی است که نام مشهد با آن پیوند خورده است. اما در کنار این بنای مقدس این شهر جاذبه های زیارتی دیگری را نیز در خود جای داده است. بناهایی چون مساجد، مقبره های عارفان، امام زاده ها و غیره. این بناها در مشهد بسیارند و از آنجا که برخی از آنها در جوار حرم مطهر قرار دارند دسترسی به آنها بسیار راحت است.
یکی از این جاذبه های زیارتی که به نوعی می توان آن را به سبب سبک خاص معماری جاذبه تاریخی نیز خواند مسجد گوهرشاد است. این مسجد گوهر شاد در درون بنای بارگاه رضوی قرار دارد و شما در کنار زیارت حرم امام رضا (ع) می توانید فرصت بازدید از این مکان را نیز داشته باشید. همواره جمع زیادی از مسافران و مجاوران چه برای مراسم مذهبی و چه برای تماشای معماری اصیل ایرانی در این مسجد با شکوه حضور دارند.
داستانی عاشقانه- عارفانه از ساخت مسجد گوهرشاد
ساخت این مسجد گوهر شاد داستانی جذاب دارد که شنیدنش خالی از لطف نیست. گوهرشاد، همسر شاهرخ تیموری اندیشه ساخت مسجدی در کنار حرم رضوی را در سر داشت. هنگامی که می خواست این اندیشه را عملی کند به کارگران و معماران مژده مزد دوبرابری را داد به شرط اینکه با رعایت موازین اخلاقی به ساخت مسجد مشغول شوند.
بد خلقی نکنند، با وضو مشغول به کار شوند، برای حیواناتی که مصالح را حمل می کنند آب و علوفه کافی قرار دهند و با خوش رویی کار خود را انجام دهند.
روزی که گوهر شاد برای سرزدن به کارگران به مسجد رفت ناگهان بادی نقابش را کنار زد و یکی از جوانان کارگر در یک نگاه عاشق گوهرشاد شد. عشقی که او را بیمار و خانه نشین کرد. گوهرشاد با اطلاع از غیبت و بیمار شدن او به عیادتش رفت. حال جوان روز به روز بدتر می شد تا اینکه مادرش تصمیم گرفت همه چیز را برای شاهزاده خانم تعریف کند.
گوهرشاد با شنیدن این ماجرا شرطی برای جوان گذاشت. او گفت در مسجد تازه بنا شده چهل رو معتکف شو و تنها به عبادت و راز و نیاز با خداوند مشغول باش. پس از آن می توانی مرا به دست آوری.
جوان گفت چهل سال هم باشد برای رسیدن به شما معتکف می شوم. جوان چهل روز در مسجد معتکف شد و رفته رفته در این چهل روز به معنای حقیقی عشق پی برد. هنگامی که گوهرشاد پس از چهل روز کسی را نزدش فرستاد تا برای ازدواج آماده باشد، جوان گفت: عشق تو مرا چهل روز در گوشه مسجد نشاند تا عشقی آسمانی را نصیبم کند.
من اکنون دیگر نیازی به ازدواج با گوهرشاد ندارم زیرا عاشق خالق گوهرشاد شده ام. این داستان به اشکال مختلف روایت شده است و مثل اغلب روایت های تاریخی تطبیق دقیق آن با واقعیت نامعلوم است. برای اقامت در مشهد بهترین اقامتگاه ها در اختیار شماست. یکی از این بهترین ها هتل قصر طلایی است که در موقعیتی نزدیک به حرم میزبان شما خواهد بود.برای رزرو تور های مشهد از کرمانشاه از سایت سفر آس 24 اقدام نمایید .
شاهکاری به جا مانده از معماری ایرانی
مسجد گوهرشاد جاذبه ای مذهبی است که می توان آن را جاذبه ای تاریخی نیز قلمداد کرد. عنوان جاذبه تاریخی برای این مسجد مربوط به سبک معماری خاص این بناست. این مسجد به شیوه چهار ایوانی ساخته شده و انواع کاشی کاری ها و خطوط و گچ بری های آن معماری اصیل ایرانی را در دوره تیمویان نمایش می دهد.
شبستان های زیبا در میان چهار ایوان صحن مسجد گوهر شاد جذابیت خاصی به آن بخشیده است. استفاده از رنگ های آبی و زرد علاوه بر نمایش هنر اسلامی، بنایی بسیار زیبا را در برابر شما قرار می دهد.
اطلاعات تکمیلی برای مسجد گوهرشاد را در زیر ملاحظه نمایید
مسجد گوهرشاد کجاست
این مسجد از ابتدای قرن پانزدهم به عنوان مسجد نماز جمعه برای زائران حرم امام رضا (ع) در مشهد خدمت کرده است. در طول قرن ها، چندین ساختمان جدید به مجموعه حرم اضافه شده است. اما مسجد تیموری همچنان یکی از برجسته ترین آثار تاریخی و تنها مکان برای نماز جماعت است. این مسجد متعلق به دوران تیموری در دوران رضاشاه بازسازی شد. به همین دلیل مسجد گوهرشاد رضا شاه نیز نام دارد.
مسجد گوهرشاد را چه کسی ساخت
با توجه به اینکه این مسجد به نام پادشاهان مختلف پیوند خورده است سوال است که این مسجد را چه کسی ساخت؟ بهتر است بدانیم این مکان بارها بازسازی شد. اما همانطور که از نام آن پیداست گوهرشاد همسر پادشاه تیموری برای ساخت اینجا تلاش کرد و دستور از سوی وی صادر شد. مسجد گوهرشاد چندین بار زمانی که شاه عباس، پادشاه قدرتمند صفوی بر تخت پادشاهی بود بازسازی شد. وی در بازسازی، ساخت و بازسازی اماکن مختلف مذهبی و تاریخی کشور کمک زیادی کرد.
با این حال، زمان پیش رفت و مسجد در اثر زمین لرزه ای ویرانگر که در سال 1803 اتفاق افتاد، نسبتاً خراب شد. زمان آن فرا رسیده بود که قاجارها در اوایل قرن نوزدهم بازسازی های مورد نیاز را انجام دهند. فاجعه دیگری که در اثر بمباران روسیه در سال 1911 رخ داد، منجر به آسیب شدید به گنبد دو لایه مسجد شد. مسجد گوهرشاد که از نظر زیبایی و معماری خود متمایز است، همچنان استوار است و هر ساله میزبان میلیون ها زائر است و موقعیت خود را به عنوان یکی از باشکوه ترین مساجد آسیای مرکزی حفظ می کند.
اگر مشتاق خواندن قصه گوهرشاد و داستان مسجد گوهرشاد هستید بهتر است به متن های تاریخی راجع به به توپ بستن حرم توسط روس ها و اعتصاب در زمان ناصرالدین شاه قاجار مراجعه کنید.
داستان مسجد گوهرشاد هرات
شاید این دو مسجد را با یک دیگر اشتباه بگیرید. اما از آنجا که افغانستان بخشی از قلمرو ایران و تیموریان بود یک مسجد با همین نام در آنجا نیز ساخته شد. یکی از قدیمی ترین مسجدهای تاریخ ایران و افغانستان و مقبره یکی از سلاطین دوره تیموری است. اغلب مسافران ایرانی تفکرشان بر این قرار است که این مسجد نیز همان مسجد گوهرشاد حرم امام رضا است.
اما در واقع فقط دستور ساختش به دست بانو گوهرشاد بوده است. داستان مسجد گوهرشاد نیز بسیار جذاب است چه در جنگ ها و چه در اعتصاب های تاریخی چه در افغانستان و چه در ایران! راجعه به این پرسش که مسجد گوهرشاد را چه کسی ساخت باید گفت هر دو مسجد دارای کتیبه هایی هستند که نام گوهرشاد بانو بر آنها حک شده است.
معماری مسجد گوهرشاد مشهد
داستان مسجد گوهرشاد و قصه گوهرشاد بر این قرار است که ساخت و ساز در سال 1418 به دستور ملکه گوهرشاد، همسر شاهرخ آغاز شد. ساخت مسجد زیر نظر معمار توانمند ایرانی قوام الدین شیرازی با استفاده از نیروی انسانی معماری و تزئینی تأمین شده از شهرهای ایران شیراز و اصفهان حدود 12 سال به طول انجامید.
مسجد با مساحتی در حدود 10 هزار متر مربع، شامل گنبد بزرگ لاجوردی، دو مناره 40 متری، چهار ایوان، حیاطی با هفت اتاق خواب بزرگ و محرابی بزرگ ساخته شده از یک ستون سنگی و کفپوشی از موزاییک است. با ایستادن در حیاط می توانید رنگ شاد و استحکام بنا را در میان مناره های برج حرم تشخیص دهید.
کل نمای صحن با آجر مینا و نمای موزاییک با بهترین کیفیت تزیین شده است. تمام سطح مناره ها، دیوارها و ستون های اطراف با موزاییک و کاشی های لعاب دار تزئین شده در رنگ های مختلف از جمله اولترا مارین، فیروزه ای، سفید، سبز شفاف، زرد، زرد روشن و آبنوس تزئین شده است. الگوهای شفاف و قوی به طرز ماهرانه ای با نقش تزئینی آنها تطبیق داده شده است.
چه برای نمای کار و چه تزئین گنبد که در ارتفاع هزار پایی قرار دارد. این امر با استفاده از انرژی الگوهای گلدار و طرح های هندسی آجری انجام می شود. اگر مشتاق خواندن قصه گوهرشاد و داستان مسجد گوهرشاد هستید بهتر است به متن های تاریخی راجع به به توپ بستن مسجد گوهرشاد رضا شاه توسط روس ها و اعتصاب در زمان ناصرالدین شاه قاجار مراجعه کنید.
در حاشیه ورودی ایوان اصلی، کتیبه ای قدیمی وجود دارد که توسط خوشنویس معروف ایرانی بایسنقور میرزا حک شده است. این سند جامع وقف نشان می دهد که مسجد زمانی ساخته شد که شاهرخ، پادشاه تیموری، بر تخت پادشاهی نشست. ایوان شمالی مسجد گوهرشاد یا دارالسیاده دارای عمیق ترین ایوان به ابعاد 18 12 12 متر است.
در مورد کتیبه روی درگاه در 1087 هجری قمری در زمان سلیمان شاه صفوی ساخته شده است. ایوان شرقی به ابعاد 17 متر و غربی به ابعاد 31 دارای تزئینات غنی از کاشی کاری است. مسجد دارای یک حیاط وسیع است که توسط ایوانها و ستونها محدود شده است. البتهدر حال حاضر داخل حرم واقع شده است.
نمای موزاییک حیاط با سنگ تیره پوشانده شده و بقیه سطح با کاشی های فلور، طرح های هنری و عربی تزئین شده است. گنبد اصلی ساختمان شامل دو لایه پیاز مانند جدا شده با شفت کوتاه و قطر دریچه 15 متر، محیط 63 و ضخامت 5/2 متر است. قسمت محدب پوسته گنبد با کتیبه ای به خط کوفی تزئین شده است.
علاوه بر این، مسجد دارای یک کتابخانه عمومی است که تعداد زیادی کتاب در آن نگهداری می شود. همچنین موزه ای وجود دارد که نشان دهنده صنایع دستی مختلف از جمله مجموعه فرش و آثار بافته شده از طلا است که به حرم مطهر امام رضا اهدا شده است. قدمت اکثر آثار بافته شده با طلا به قرون 11 و 12 باز می گردد. از جمله آثار گرانبهای این موزه، کتیبه های خطی علی رضا عباسی، خطاط و نقاش نامدار صفوی است. اگر مشتاق خواندن قصه گوهرشاد و داستان مسجد گوهرشاد هستید بهتر است به متن های تاریخی راجع به به توپ بستن حرم توسط روس ها و اعتصاب در زمان ناصرالدین شاه قاجار مراجعه کنید.